2.1 ประเภทของสมาธิ: สัมมาสมาธิกับมิจฉาสมาธิ
โดยปกติแล้ว มนุษย์ย่อมจะเกลียดความทุกข์และมุ่งแสวงหาความสุขให้กับตนเอง แต่ความสุขที่ต่างคนต่างแสวงหานั้น ส่วนใหญ่เป็นเพียงความสุขที่ให้ผลชั่วครั้งชั่วคราวหรือเป็นความสุขภายนอก ที่ยังไม่สามารถทำให้จิตใจคลายจากรากเหง้าของความทุกข์และนำไปสู่ความสุขที่ ถาวรได้ ทั้งนี้เพราะมนุษย์ส่วนใหญ่นั้นยังไม่เข้าใจว่าความทุกข์ที่เกิดขึ้นในจิตใจ นั้นจะต้องแก้ที่จิตใจ หาใช่แก้ที่ร่างกายหรือสิ่งที่เป็นปัจจัยภายนอก เช่น มีการเสพยาเสพติด การเที่ยวเตร่เฮฮา ซึ่งเป็นการทำให้จิตใจเพลิดเพลิน ลืมความทุกข์ไปชั่วขณะ แต่ในที่สุดก็หาได้พ้นจากความทุกข์ดังกล่าวไม่ ดังนั้น การทำสมาธิจึงเป็นวิธีการสำคัญที่จะนำไปสู่การแก้ไขปัญหาและการพ้นจากความ ทุกข์ได้อย่างแท้จริง ดังจะพบว่าปัจจุบันผู้คนในสังคม โดยเฉพาะในสังคมของประเทศตะวันตกเริ่มให้ความสนใจกับการฝึกสมาธิกันแพร่หลาย มากขึ้นCategorizing Meditation
2.1 Right & Wrong Meditation
2.1.1 An Overview
Most people shy away from suffering and seek after happiness. Unfortunately the happiness that most people find gives only temporary relief from suffering -because it does not reach the roots of suffering or lead to permanent happiness. People overlook the fact that suffering lies inside the mind (rather than outside it) and therefore must be dealt with inside the mind, not in the body or outside body and mind.
Many misunderstand that drinking, taking drugs and roaming from one place of entertainment to another will alleviate their suffering - but in fact, it only manages to distract the mind from suffering temporarily. If we want to deal with suffering on a permanent basis, we cannot avoid meditation - and it is perhaps no surprise that meditation is becoming more popular in the present day, especially in the western world.
2.1 禅定的类型
人类通常会厌恶痛苦，喜欢追寻自己的快乐。但是每个人去寻找的 那些快乐，大部分都只是一时的愉悦或表面的欢心而已，却无法让沉浸 在痛苦中的心摆脱出来。这些是因为大部分的人都不知道痛苦产生于心， 就应该要从心中去消除这些痛苦，而不是在身体上或外面的因素解决。 比如：吸毒、吃喝玩乐等这些只能暂时让我们忘记痛苦，但是最后还是 无法从痛苦中摆脱出来。因此，禅定是一种能真正解决问题和能从痛苦 中摆脱出来的重要方法。如今发觉现在社会上有很多人，尤其是越来越 多的欧美人，开始对静坐禅修产生了极大的兴趣。
แต่อย่างไรก็ตาม การฝึกสมาธิที่มีการสอนกันโดยทั่วไปนั้น มีวัตถุประสงค์แตกต่างกัน เช่น เพื่อการแสดงฤทธิ์ทางใจในรูปของการปลุกเสก ร่ายคาถาอาคม เป็นต้น ซึ่งจะทำให้ผู้คนเกิดศรัทธา ชื่นชม ยกย่องในความเก่งกล้าสามารถ หรือการฝึกสมาธิบางประเภทก็มุ่งเพื่อการเจริญสติ ก่อให้เกิดปัญญานำไปสู่ทางพ้นทุกข์ หากจะอธิบายโดยทั่วไป สมาธิที่มีการสอนในโลกนี้สามารถจัดแบ่งได้หลายประเภทตามหลักปฏิบัติ วิธีการ อื่นๆ อีกมากมาย ในเบื้องต้นนี้ สมาธิสามารถจัดแบ่งเป็นประเภทได้ดังต่อไปนี้คือ
1. สัมมาสมาธิ
2. มิจฉาสมาธิ
Different people, however, meditate for different reason. Some merely want to show off mental powers to win spiritual followers. Others wish to use meditation to cultivate mindfulness and wisdom to deal with suffering at its roots. Thus, it is obvious that the one word ‘meditation’ can refer to different things. Therefore, it is necessary to take note of the most fundamental categorization of meditation - so that when we come to practice meditation, we can choose the correct methodology:
现在各地有很多教导练习静坐禅修的方法，而且目的也不太一样。 例如：有些是通过念咒祭法宝来让其显得非常神通广大，想让看到的人 起信仰心，并会推崇赞扬这种能力。或有些学习禅修静坐是为了提高自 己的智慧，最后能从痛苦中脱离出来。按照普遍来说，在世界上教导静 坐的主要方法，可分为很多中，在初级阶段，禅定可以按照类型来区分， 即是：正定和邪定。
1. สัมมาสมาธิ
การฝึกสมาธิเพื่อให้เกิดประโยชน์และคุณค่า ผู้ฝึกหรือผู้ปฏิบัติย่อมต้องการที่จะฝึกหรือปฏิบัติในแนวทางที่ถูกต้อง นอกจากจะฝึกหรือปฏิบัติได้ถูกต้องแล้ว จำเป็นจะต้องทราบว่าวัตถุประสงค์ของการฝึก หรือปฏิบัติเพื่ออะไร ทั้งนี้การฝึกสมาธิในแนวทางที่ถูกต้องในทางพระพุทธศาสนาเรียกว่า สัมมาสมาธิ ซึ่งสัมมาสมาธินั้น โดยความหมายทั่วไป หมายถึงการตั้งจิตมั่นชอบ ซึ่งในพระไตรปิฎกได้กล่าวถึงสัมมาสมาธิไว้หลายแห่ง โดยได้อธิบายความหมาย ตลอดจนลักษณะของสัมมาสมาธิไว้ดังนี้
สัมมาสมาธิเป็นไฉน ? ภิกษุในธรรมวินัยนี้ สงัดจากกาม สงัดจากอกุศลธรรม เข้าถึงปฐมฌาน มีวิตกวิจาร มีปีติและสุขเกิดแต่วิเวกอยู่ เธอเข้าถึงทุติยฌาน มีความผ่องใสแห่งจิตในภายใน เป็นธรรมเอก ผุดขึ้น เพราะวิตกวิจารสงบไป ไม่มีวิตก ไม่มีวิจาร มีปีติและสุขอันเกิดแต่สมาธิอยู่ เธอมีอุเบกขา มีสติ มีสัมปชัญญะ เสวยสุขด้วยนามกาย เพราะปีติสิ้นไป เข้าถึงตติยฌาน ที่พระอริยะทั้งหลายสรรเสริญว่า ผู้ได้ฌานนี้เป็นผู้มีอุเบกขา มีสติอยู่เป็นสุข เธอเข้าถึงจตุตถฌาน ไม่มีทุกข์ ไม่มีสุข เพราะละสุขและทุกข์ และดับโสมนัส โทมนัสก่อนๆ ได้ มีอุเบกขาเป็นเหตุให้สติบริสุทธิ์อยู่ อันนี้เรียกว่า สัมมาสมาธิ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อันนี้เรียกว่า ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจ.1)
1. Right Meditation
Proper meditation in Buddhism is called ‘Right Meditation’ [Sammaa Samaadhi] further elucidated in the scriptures as follows:1
“What do we mean by Right Meditation? Any monk established in the Dhammavinaya, who is aloof from the sense pleasures and unwholesomeness attaining the first absorption as identified by initial application of mind [vitakka], continued application of mind [vicaara], joy [piiti] and happiness [sukha] and one-pointedness [ekaggata]. Detached from these qualities, he enters upon the second absorption - his mind becoming brighter in the absence of initial or continued application of mind. Only joy, happiness and one-pointedness [ekaggata] remain, mindful [sati] and self-possessed [sampajanna], Detached from these qualities, joy disappeared, and he enters upon the third absorption as praised by the Buddhist saints as being one who has attained equanimity, mindfulness and happiness. Entering upon the fourth absorption where there is neither suffering nor happiness - because he has already transcended elation and sorrow. Equanimity results in the pure mindfulness named Right Meditation - otherwise known as the Noble Truth of the Pathway to the Cessation of Suffering [dukkha-nirodha-gaaminii-pa.tipadaa-ariyasacca].”
1.正定
修习禅定是为了让其产生利益和价值。那些修习的人或修行者都应 该按照正确的方法来做。除了正确的修习之外，还要了解学习和修行的 目的是什么。正确修习禅定的方法在佛教里称之为正定。普遍的意思是 指让心宁静，而在三藏佛典中讲到的正定有很多地方，说明意义以及特 征，主要内容如下：
正定是什么呢？在比丘的戒律中，要远离欲和远离恶法，
若进入初禅天定，有觉支和观支，并有产生自内心的喜支和乐 支。如果你能证入二禅，你的内在心灵就会明亮，特殊的佛法 将显现出来。因为觉支、观支安静下来了，不再有觉支、观支，
在静坐中产生的只有喜支和乐支。如果你有‘‘舍，，’就会拥有高
度的警觉性和理性，因为喜支尽了，并以名身的方式来享受幸 福。如果你证入了三禅，诸佛们赞扬那些“见性成佛”的人有 “舍，，喜乐中有理性。如果你能证入了四禅，没有痛苦也没有 快乐。因为灭快乐和舒畅的是悲伤，要具有“舍”首先就要有 纯洁的理智，即离欲恶不善之法，成就初禅乃至四禅。这称为 “正定”。众僧人们啊！这就是灭苦圣谛。
จากความที่ยกนำมากล่าวนี้ แสดงว่าสัมมาสมาธิจะมีความสงัดจากกาม สงัดจากอกุศลธรรม เมื่อเข้าถึงปฐมฌาน จนกระทั่งถึงจตุตถฌานแล้วจะมีสภาวะที่ไม่สุข ไม่ทุกข์ และเป็นอุเบกขา จนมีสติบริสุทธิ์ นอกจากนี้ในพระไตรปิฎกยังกล่าวถึงลักษณะของสัมมาสมาธิไว้ดังนี้
1.ลักษณะของสัมมาสมาธิคือการที่จิตไม่ฟุ้งซ่าน2)
2.สัมมาสมาธิ มีความตั้งมั่นแห่งจิตโดยชอบเป็นลักษณะ3)
It can be concluded that Right Meditation is a way to calm the mind and reduce any sensuality or unwholesomeness in the mind. All the way from the first to the fourth absorption, will have the condition of feeling ‘neither-happiness-nor-suffering’ [adukkhamasukha], but rather abiding in equanimity [upekkhaa] which allows one to perceive things in pure mindfulness.
In other places in the Buddhist Scriptures, Right Meditation is described as:
1. the mind free of mental chatter2
2. a mind made stable and focused in the proper way.3
以上的经文，表明了正定会远离欲和远离恶法。当进入初禅一直到 四禅了，这时将会没有苦、也没有乐，只有舍和纯洁的正念。除此之外， 在三藏中还讲述到‘‘正定”的特征，有如下：
1.正定的特征即是心不散乱2。
2.正定是心稳定在正确定点为基本特征3。
ส่วนในพระอภิธรรมปิฏก4) ได้กล่าวถึงลักษณะของจิตที่เป็นสมาธิว่า
สัมมาสมาธิ มีในสมัยนั้น เป็นไฉน ? ความตั้งอยู่แห่งจิต ความดำรงอยู่แห่งจิต ความมั่นอยู่แห่งจิต ความไม่ส่ายไปแห่งจิต ความไม่ฟุ้งซ่านแห่งจิต ภาวะที่จิตไม่ส่ายไป ความสงบ สมาธินทรีย์ สมาธิพละ ความตั้งใจชอบ ในสมัยนั้น อันใด นี้ชื่อว่าสัมมาสมาธิมีในสมัยนั้น.
จากลักษณะของสัมมาสมาธิที่กล่าวนี้ ในพระไตรปิฎกยังแสดงให้เห็นว่า สัมมาสมาธิมีคุณูปการแก่ผู้ฝึกหรือผู้ปฏิบัติ โดยเมื่อจิตไม่ฟุ้งซ่านและมีความตั้งมั่นแห่งจิตแล้ว ย่อมขจัดมิจฉาสมาธิ ตลอดจนกิเลสได้ ดังความในพราหมณสูตร5) กล่าวถึงที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ตอนหนึ่งว่า
“ สัมมาสมาธิที่บุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว มีการกำจัดราคะเป็นที่สุด มีการกำจัดโทสะเป็นที่สุด มีการกำจัดโมหะเป็นที่สุด”In the Abhidhamma, Right Meditation is described as:
Right Meditation is the focus of the mind, where the mind is stable and unwavering. The mind’s condition of being unmoving gives rise to peacefulness, the faculty of concentration, the strength of concentration, and focusing the mind in the proper way.4
Right Meditation can thus be seen to be of great benefit to the practitioner of meditation. When mental chatter disappears and the mind becomes focused, Wrong Meditation and defilements will be vanquished in accordance with the scriptures which affirm that, “those who cultivate Right Concentration will uproot greed, hatred and delusion.”5
而在论藏4中陈述正定的心特征道：
正定处于什么状态？心能稳定、心能维持、心稳固、心不 晃动、心不散乱、宁静、定根和定力、定在正确的位置，才被 称为“正定”。
จากความข้างต้นแสดงให้ทราบว่า สัมมาสมาธิสามารถขจัดมิจฉาสมาธิ ตลอดจนกิเลสและความฟุ้งซ่าน สามารถทำให้ผู้ปฏิบัติเข้าสู่เป้าหมายสูงสุดคือพระนิพพานได้ ดังความใน ปปัญจสูทนี อรรถกถามัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ กล่าวไว้ดังนี้ สัมมาสมาธิ (เมื่อเกิดขึ้น) ย่อมละมิจฉาสมาธิ กิเลส ที่เป็นข้าศึกต่อสัมมาสมาธิและความฟุ้งซ่านนั้นได้ กระทำนิพพานให้เป็นอารมณ์ และย่อมตั้งมั่นสัมปยุตธรรมทั้งหลายไว้โดยชอบ เพราะฉะนั้นจึงเรียกว่า สัมมาสมาธิ6)
Broadly speaking, it can be said that Right Meditation is able to eradicate Wrong Meditation, mental chatter and defilements, and allow the practitioner thereby to attain the highest goal of Nirvana. As stated in the Majjhima Nikaaya Commentaries that when Right Meditation comes into existence, Wrong Meditation and the defilements which are the obstacle to Right Meditation are eradicated - a taste of Nirvana thus being attained - thereafter giving the practitioner full faith in and unfailing practice of the compounded mental phenomena [sampayutta-dhamma] - and that is why it is known as Right Meditation.6
从以上讲到正定的特征，在三藏中说明即是，正定会给修习者带来 益处，当心不散乱和稳定时也就是克服邪定，甚至连烦恼也被消除了。 佛陀在《婆罗门经》5中曾教导说：“人类在正定上发展了，也照做了，最 终那些贪、嗔、痴也就被消除了”。
สรุปได้ว่า การจะฝึกสมาธินั้น บุคคลจะต้องยึดหลักการฝึกแบบสัมมาสมาธิ กล่าวคือ ฝึกเพื่อการทำให้ใจสงบ ระงับจากกาม ปราศจากอกุศลธรรมทั้งหลายและไม่ฟุ้งซ่าน จนกระทั่งใจตั้งมั่น ไม่ซัดส่าย ก็จะสามารถทำให้การฝึกและปฏิบัติของบุคคลนั้นถูกต้อง ตรงต่อพระพุทธธรรมคำสอน จนสามารถบรรลุถึงเป้าหมาย คือพระนิพพานได้ ทั้งนี้การที่ใจจะไม่ฟุ้งซ่าน ใจจะต้องไม่คิดหรือตรึกในสิ่งที่จะทำให้ใจเกิดราคะ โทสะ โมหะ ซึ่งในพระไตรปิฎกได้กล่าวถึงลักษณะของใจฟุ้งซ่านว่า จะมีลักษณะที่ซัดส่ายไปข้างนอก คือซัดส่ายไปในอารมณ์คือ กามคุณ ทำให้มีความพอใจในกามคุณ 5 อย่าง คือ รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส ซึ่งทำให้ใจระคนปนเจือไปด้วยความตรึกไปในกาม7)
In conclusion, to succeed in meditation, one must practice Right Meditation -that is to practice for a peaceful mind, eradication of sensuality and unwholesomeness and freedom from mental chatter until the mind becomes focused steadfastly. This practice corresponds to the Buddha’s teachings, and will enable the practitioner to attain the goal of Nirvana. The absence of mental chatter means that thoughts or images of the things that bring about the greed, hatred or delusion must no longer pass through the mind. The Buddhist Scriptures define mental distraction as when the attention is displaced outside the body - becoming caught up instead infatuation in five types of sense objects: images, sound, odor, taste and touch - which pollutes the mind with sense-desires7.
由以上陈述可知，正定能灭除邪定，甚至还能消除烦恼和散乱。可 以让修行者达到最高尚的目标，即是证入涅槃。正定6的产生是为了消除 邪定，心散乱、烦恼都是正定的敌人，必然要以正定来证入涅槃。
总的来说，在修习禅定上，一定要掌握禅定的原则。也就是修习禅
定，是为了让心宁静，远离欲望和恶法。心不散乱一直到心固定在那点， 不动摇。这就是修习正确的方法。与佛陀教导的一样，最后一定能证悟 涅槃。这样心不会散乱，也不应该去想和忆念到那些会让心产生贪、嗔、 痴的事情。在二臧中有提到心散乱的特征，有明显的向外摇晃，即是情 绪或被称为：五欲，五欲满足于色、香、味、声、触，这会让人的心参杂 了欲。7
2. มิจฉาสมาธิ
มิจฉาสมาธิ โดยความหมายที่ตรงข้ามกับสัมมาสมาธินั้น ก็หมายถึงการตั้งมั่นใจที่ไม่ชอบ หรือการที่ใจตั้งมั่นในสิ่งที่ผิด ซึ่งในพระไตรปิฎก8) ได้อธิบายว่าที่ชื่อว่า มิจฉาสมาธิ เพราะตั้งมั่นตามความไม่เป็นจริง ดังนั้นมิจฉาสมาธิจึงเป็นสิ่งที่แตกต่างจากสัมมาสมาธิ นั่นคือ มิจฉาสมาธิจะทำให้ใจซัดส่าย ฟุ้งซ่าน เป็นสภาพใจที่ส่งออกไปข้างนอกเพื่อไปมีความพอใจในกามคุณ 5 อย่าง คือ รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส ซึ่งทำให้ใจระคนปนเจือไปด้วยความตรึกไปในกาม ดังนั้นมิจฉาสมาธิจึงเป็นสิ่งที่ไม่สามารถทำให้กิเลสคือ โลภะ โทสะ และโมหะ เบาบางลงได้ และไม่ใช่หนทางที่จะทำให้บรรลุเป้าหมายสูงสุดคือพระนิพพานได้ ทั้งนี้ในพระไตรปิฎกได้อธิบายไว้อีกว่า
2. Wrong Meditation
The meaning of Wrong Meditation is the contrary of Right Meditation. It means wrongly focused mind or a mind focused on an improper object. The Buddhist Scriptures refer to meditation as being ‘wrong’ if it focuses on8 mental objects that are not real. Unlike Right Meditation, Wrong Meditation leaves the mind open to mental movement and distraction. Normally it arises because the focus of the mind is outside the body (caught up with the five types of sense-objects: images, sound, odor, taste and touch) - getting the mind enamored by sense-objects. Hence, Wrong Meditation is unable to lessen the defilements of greed, hatred and delusion. It cannot be a path to attain the highest goal of Nirvana.
2.邪定
邪定的意思与正定的意思相反，是安放心的位置不正确或是心定错 了位置。在三藏8中解释说：称为邪定是因为心不正确的专注，因此，邪 定才与正定不一样。邪定会让心动摇、散乱，心往外去乐于五欲即色、 声、香、味、触。让人的心参杂了这些欲念。从而邪定无法让烦恼减少 即是贪、嗔、痴减轻。这无法让人们走向涅槃之路，在此，三藏有再次 解释说：
มิจฉาสมาธิ มีในสมัยนั้นเป็นไฉน ? ความตั้งอยู่แห่งจิต ความดำรงอยู่แห่งจิต ความมั่นอยู่แห่งจิต ความไม่ส่ายไปแห่งจิต ความไม่ฟุ้งซ่านแห่งจิต ภาวะที่จิตไม่ส่ายไป ความสงบ สมาธินทรีย์ สมาธิพละ ความตั้งใจผิด ในสมัยนั้น อันใดนี้ชื่อว่า มิจฉาสมาธิ มีในสมัยนั้น9)
The scriptures explain:
Wrong Meditation is the focus of the mind, where the mind is stable and unwavering. The mind’s condition of being unmoving gives rise to peacefulness, the faculty of concentration, the strength of concentration, and focusing the mind in an improper way9.
邪定处于什么状态?心能稳定、心能维持、心稳固、心不 晃动、心不散乱、宁静、定根和定力，这些都定错了位置，因此 被称为“邪定”。。
ดังนั้น การฝึกสมาธิ จึงต้องยึดปฏิบัติตามหลักสัมมาสมาธิ ด้วยการไม่ส่งใจไปเกาะเกี่ยวกับกามคุณ ไม่ปล่อยใจให้ซัดส่ายเพลิดเพลินในรูป รส กลิ่น เสียง และสัมผัสทางกาย โดยในทางตรงข้ามจะต้องน้อมใจให้อยู่ภายในกาย ให้ตั้งมั่น ไม่ซัดส่าย ไม่ฟุ้งซ่าน หมั่นพิจารณาสภาวะที่ปรากฏตามความเป็นจริง พร้อมด้วยการละโลภะ โมหะ และโทสะ ที่เกิดขึ้นในใจของตน อันจะสามารถนำไปสู่ทางพ้นทุกข์ และจะทำให้บรรลุเป้าหมายสูงสุดในทางพระพุทธศาสนาได้
Consequently, to practice meditation properly, one must restrict oneself to Right Meditation by not focusing the mind or allowing the mind to be enamored with the sense objects. On the contrary, one should bring the mind back inside the body to achieve a steadfast mind without distraction, with reflection on the mental phenomena according to their reality for the relinquishing of any greed, hatred and delusion arising in the mind. This will lead to the path of salvation and attainment of the highest Buddhist purpose of Nirvana.
因此，在修习禅定上，一定要掌握正定的原则。不要让心去接触那 些欲念，不要放任心去参杂那些色、声、香、味和与身体接触。相反的， 要牵引心安放在体内，让它稳固、不动摇、不散乱，并能很清晰的辨别 那些来自内心产生的贪、嗔、痴。这样能让我们从痛苦中解脱出来，并 且还能到达佛法的最高境界。
1 Satipa.t.thaana Sutta M.i.56ff. verse 149
2 Muulapariyaaya Sutta M.i.1ff.
3 Dhammadaayaada Sutta, M.i.12ff.
4 Dhammasa”nga.nii p.64
5 Brahmanna Sutta S.v.26
6 Dhammadaayaada Sutta, M.i.12ff.
7 Vibha”nga Sutta S.v.276 (Commentary)
8 Dhammasa”nga.nii p62-3 (Commentary)
9 Dhammasa”nga.nii p62-3
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น